SŁUCH CZŁOWIEKA  

Dźwięk może docierać do ucha drogą powietrzną oraz drogą kostną Przewodzenie sygnału odbywa się w uchu zewnętrznym i środkowym Małżowina uszna człowieka zbiera i kieruje fale dźwiękowe do przewodu słuchowego zewnętrznego. Energia fali dźwiękowej, docierając do błony bębenkowej, wprowadza ją w drgania, które przenoszone są na łańcuch kosteczek słuchowych, a następnie do ucha wewnętrznego (ślimaka). W uchu wewnętrznym dźwięk jest odbierany i przekształcany w impuls elektryczny. Za pośrednictwem nerwu słuchowego informacja dźwiękowa przewodzona jest do wyższych ośrodków nerwowych w mózgu, gdzie powstaje wrażenie słuchowe.

Objawy wskazujące na obecność zaburzeń słuchu u dzieci

Problem ze słuchem może pojawić się u dziecka w każdym wieku, nagle lub stopniowo, pozostając w wielu przypadkach niezauważony. Obecność zaburzeń słuchu może wpływać na zachowanie dziecka, jego umiejętność koncentracji, czy wręcz prowadzić do zahamowania rozwoju. Te objawy, i wiele innych, kojarzone są częściej z problemami wychowawczymi niż z niedosłuchem. Tymczasem typowe symptomy wskazujące na możliwość występowania zaburzeń słuchu są łatwe do wychwycenia.

Są to m.in.

•       opóźnienie rozwoju mowy lub ograniczony zasób językowy,
•       trudności ze zrozumieniem tekstu czytanego i nieprecyzyjne wypowiadanie słów,
•      niewyraźna mowa,
•      gubienie początków lub końcówek wyrazów,
•       problemy z pisaniem ze słuchu (dziecko pisze tak, jak słyszy),
•       obserwowanie twarzy osoby mówiącej,
•      rozkojarzenie, problemy z koncentracją uwagi, rozglądanie się po klasie w czasie,
•      zdziwienie, gdy dziecko uświadamia sobie, że jest wywoływane po imieniu,
•       opóźnione reagowanie lub brak odpowiedzi na zawołanie,
•       trudności z rozumieniem poleceń wydawanych w hałasie, np. na przerwie międzylekcyjnej,
•       częste prośby o powtórzenie, dopytywanie się „co?", trudności ze zrozumieniem pytania,
•   częste nieprzygotowanie do lekcji z powodu niezapisania przez dziecko tematu pracy domowej,
•       siadanie zbyt blisko telewizora lub manipulowanie ustawieniem głośności,
•     siadanie blisko nauczyciela i obserwowanie z uwagą lub wręcz odwrotnie - zajmowanie się samym sobą w końcu sali,
•       trudności z lokalizacją źródła dźwięku,
•       głośne mówienie w cichym otoczeniu,
•       gorsze wyniki w nauce,
•       siedzenie w klasie w czasie przerwy, uciekanie przed hałasem,
•       bóle głowy, które mogą być objawem wskazującym na obecność nadwrażliwości na dźwięki,
•       słyszenie dźwięków, których nie słyszą inni (szumy, piski, gwizdy, dzwonienie),
•       niereagowanie na dzwonek oznajmujący przerwę,
•       dysleksja, dysgrafia,
•       zawroty głowy, zaburzenia równowagi.

CZY WIESZ, ŻE...

      Mózg to miejsce, gdzie powstaje wrażenie słuchowe.

•       Bardzo głośne dźwięki mogą spowodować trwałe, tzn. nieodwracalne, uszkodzenie komórek słuchowych.
•       Twój narząd słuchu nigdy nie odpoczywa. Pracuje cały czas, nawet wtedy, kiedy śpisz!
•       Strzemiączko jest najmniejszą kosteczką w ludzkim ciele.
•       Obszar zajmowany przez ucho środkowe jest nie większy niż czekoladowy M&M
•       Ślimak po rozwinięciu ma ok. 3 cm.

--------------------------------------------------------------------

ROZWÓJ MOWY

ĆWICZENIA

Rodzic:

-        wskazuje na przedmioty i wypowiada ich nazwę. Musi uchwycić moment, kiedy wzrok dziecka skupiony jest na nazywanej rzeczy. Na początku drugiego roku powinny przeważać onomatopeje, np.: hau, iha, iii 'świnka', fu fu 'pociąg', tik tak.

-        zachęca dziecko do powtarzania sekwencji samogłosek, początkowo dwóch, następnie trzech itd. (np.: A O, U A, AOE).

-        podaje dziecku nazwy samogłosek wraz z obrazem graficznym - każda samogłoska powinna zostać zapisana drukowanym pismem bezszeryfowym na osobnym kartoniku (5 na 5 cm).

-        zwraca uwagę na to, że tempo mówienia do dziecka, zwłaszcza wtedy, gdy wprowadza nowe słowa, powinno być wolniejsze od spontanicznej mowy opiekunów.

-        pamięta o tym, że wypowiadanym do dziecka zdaniom musi towarzyszyć wyrazista mimika oraz - w niektórych przypadkach - czytelny gest (np. wyciągnięcie ręki podczas wypowiadania daj lub charakterystyczne rozłożenie rąk przy mówieniu nie ma). Strategie prawopółkulowe zapewniają szybsze tempo zapamiętywania i wcześniejsze rozumienie zachowań językowych dorosłych.

-        stymuluje rozwój języka także poprzez wspólne czytanie bajek. To czytanie tekstów drukowanych powinno być wspierane opowiadaniem treści ilustracji językiem dostosowanym do możliwości dziecka. Podczas oglądania obrazków terapeuta lub rodzic wskazuje palcem dziecka wybrane fragmenty przedstawionej rzeczywistości i wypowiada nazwy. Zachęca dziecko do powtarzania. Kieruje do niego także pytania: Kto to?, Co to? lub Gdzie jest kot? Pokaż. Zasłaniając ręką niektóre przedmioty lub postacie, podaje formy dopełniacza, mówi na przykład: To auto. O, nie ma auta; To miś. Nie ma misia.

ĆWICZENIA

Rodzic:

-        pokazuje dziecku obrazek przedmiotu (na obrazku powinny być przedstawione rzeczy, z którymi dziecko często się styka, które widu je w swoim otoczeniu), prosi o podanie nazwy, następnie odwraca obrazek lub zasłania go ręką i pyta: czego nie ma, ćwicząc z dzieckiem poprawną formę dopełniacza.

-        czytając z dzieckiem książeczki, wskazuje na znajdujące się na ilustracjach przedmioty i podaje ich nazwy. Tak samo nazywa czynności oraz cechy przedmiotów, zwłaszcza takie, jak wielkość, kolor i cechy osób (np. wesoły, smutny, zły).

-        prosi dziecko o podanie nazw przedmiotów, osób i czynności przedstawionych na obrazkach w książeczkach. Pytania powinny być stopniowo coraz bardziej skomplikowane, od pytania kto lub co to jest? po co stoi na stoliku?, co trzyma w rączkach Kasia?, czym bawi się Adam?

-        podczas czytania książeczek stymuluje dziecko do nadawania imion postaciom i posługiwania się konsekwentnie tymi imionami. Jest to doskonałe ćwiczenie pamięci oraz zdolności oznaczania ia kategoryzowania.

ĆWICZENIA

Rodzic:

-        rozkłada przed dzieckiem historyjkę obrazkową (początkowo trójelementową, następnie zwiększa poziom trudności). Prosi dziecko o ułożenie obrazków (z zachowaniem kierunku od lewej do prawej) oraz o stworzenie opowiadania na podstawie obrazków. Ważne jest, aby dziecko starało się uchwycić oraz językowo wyrazić związki przyczynowo-skutkowe oraz czasowe, a nie jedynie treść poszczególnych obrazków.

-        zachęca dziecko do bawienia się rymami. Aby uchwycić zasadę, można rymować pseudowyrazy (układać wierszyki w języku biedronek, pszczółek, pluszowych zabawek itp.), a następnie zestawiać pary rymujących się słów i układać proste rymowanki. Ćwiczeniem wstępnym może być również czytanie z dzieckiem znanych wierszyków i zachęcanie go do uzupełniania ostatnich, rymujących się wyrazów w wersach.

-        organizuje zabawę tematyczną, w czasie której dziecko używa konwencjonalnych formuł językowych. Ważne jest, aby aranżować różne sytuacje społeczne na przykład spotkanie z rówieśnikiem, panią w przedszkolu, siostrą zakonną. Za każdym razem dziecko powinno użyć właściwych dla sytuacji i rozmówcy zwrotów, na przykład przywitania i pożegnania.

-         

Opracowała:

Neurologopeda

Magdalena Szabat

Bibliografia:

J. Cieszyńska, M. Korendo, Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6 roku życia, Kraków 2007 r.

J. Cieszyńska, Od słowa przeczytanego do wypowiedzianego, Kraków 2000 r.